CPI viết tắt là Consumer Price Index, là chỉ số giá tiêu dùng hay còn gọi là lạm phát, nó bao gồm giá cả trung bình của các loại hàng hóa và dịch vụ thiết yếu được người dân của nước đó tiêu dùng
CPI phản ánh sự thay đổi của chi phí sinh hoạt trung bình của người dân theo thời gian (lạm phát), và để tìm hiểu kỹ hơn về CPI cũng như sức ảnh hưởng của nó đến thị trường tài chính, ta cùng đi vào bài viết nhé!
Khái niệm
CPI là gì
Trước hết ta cần hiểu giá tiêu dùng là gì, giá tiêu dùng là giá mua hàng hóa, dịch vụ để phục vụ nhu cầu đời sống hàng ngày, như giá thực phẩm, giá xăng dầu, giá các loại quần áo, thiết bị, sắt thép…
Giá tiêu dùng là giá bán lẻ hàng hóa, dịch vụ trên thị trường (bao gồm cả thuế giá trị gia tăng – VAT phục vụ sinh hoạt đời sống)
Giá tiêu dùng không bao gồm giá hàng hóa bất hợp pháp như thuốc phiện, hàng hóa chợ đen, giá đất, giá hàng hóa cho sản xuất.
Chỉ số giá tiêu dùng CPI là gì
Chỉ số giá tiêu dùng CPI là chỉ số thống kê tương đối tính bằng phần trăm (%) phản ánh xu hướng và mức độ biến động giá theo thời gian của các loại hàng hóa và dịch vụ phục vụ tiêu dùng hàng ngày của chúng ta.
Lạm phát được đo lường bằng sự thay đổi giá cả hàng hóa dịch vụ trong một nền kinh tế, chính là chỉ số CPI, lạm phát cao khi CPI cao và ngược lại.
Ở Việt Nam, chỉ số CPI được bắt đầu tính toán và sử dụng để phản ánh mức độ tăng giá tiêu dùng chung từ năm 1998. Còn trước đó là sử dụng chỉ số bán lẻ RPI
Chỉ số CPI được tính đều đặn hàng tháng, hàng quý hoặc hàng năm
Nhìn vào chỉ số CPI thì ngoài việc cho chúng ta cái nhìn tổng quan về lạm phát ở mức tiêu dùng thì còn cho chúng ta dữ liệu về chi tiêu và tiêu dùng chung. Đây là một trong những mối quan tâm lớn nhất của các ngân hàng trung ương.
Vì khi giá hàng hóa tiêu dùng tăng lên thì đồng nghĩa với việc đồng tiền ngày càng mất giá và nền kinh tế sẽ thành lạm phát và do đó CPI có xu hướng tăng làm cho nền kinh tế suy yếu.
Do đó bằng mọi cách sẽ phải làm cho CPI giảm đi để giúp nền kinh tế của một đất nước phát triển.
Vai trò của CPI
- CPI đóng vai trò điều chỉnh giá thuê nhà, mặt bằng
- Ảnh hưởng đến quyết định nâng hạ lãi suất
- Điều chỉnh tiêu chí về thu nhập để đủ điều kiện nhận trợ cấp xã hội
- Điều chỉnh các mức thuế thu nhập
- Điều chỉnh mức lương
Xem chỉ số CPI ở đâu
Để xem CPI thì ta vào trang https://tradingeconomics.com/calendar để theo dõi CPI và lịch ra tin của tất cả các nước được công bố trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam
Còn ở Mỹ thì có thể xem lịch công bố CPI ở trang https://www.bls.gov/schedule/news_release/cpi.htm hoặc trên investing.com
Tin CPI công bố ở tháng này là CPI của tháng trước, chẳng hạn chỉ số CPI ở tháng 12 chính là CPI của tháng 11 trước đó
Nếu bạn muốn ước tính chỉ số CPI Mỹ tương lai ở khung thời gian dài thì có thể xem ở trang web chính thức của ủy ban số liệu lao động của Mỹ để theo dõi thông tin này.
Bạn vào https://www.bls.gov/cpi/
và xem ở phần “NEW RELEASES” để xem những báo cáo mới nhất về lạm phát, và ta click vào thông tin đầu tiên, sẽ có một bảng để chúng ta xem rằng báo cáo CPI đang tăng hay trên đà giảm
Và một cách khác nữa là quan sát biến động của hàng hóa quan trọng như dầu thô, lúa mì để dự phóng được CPI tương lai.
Cách tính
Chỉ số giá tiêu dùng là chỉ tiêu thống kê phản ánh mức độ biến động giá theo thời gian của toàn bộ rổ hàng hóa tiêu dùng.
Ví dụ khi nói chỉ số CPI tháng này so với tháng trước là 110% thì mức tăng của rổ hàng hóa tháng này so với tháng trước là 1%
Để tính mức độ biến động giá chung tiêu dùng thì tổng cục thống kê sẽ chọn ra một danh sách các loại hàng hóa dịch vụ chủ yếu đang được tiêu dùng phổ biến, và danh mục này được gọi là rổ hàng hóa
Rổ hàng hóa có thể bao gồm: Đồ ăn & dịch vụ ăn uống, May mặc mũ nón giày dép, Nhà ở – điện nước – chất đốt – VLXD, Thiết bị đồ dùng gia đình – Giáo dục – Bưu chính viễn thông – Giao Thông – Dịch vụ y tế.
Chỉ số CPI tăng hay giảm là phụ thuộc rất nhiều vào cả rổ hàng hóa dịch vụ chứ không phải là chỉ một số mặt hàng.
Ở thị trường Việt Nam, rổ hàng hóa tính ở khoảng 2020-2025 có 754 mặt hàng bao gồm: 11 nhóm hàng cấp 1, 32 nhóm hàng cấp 2, 86 nhóm hàng cấp 3, 290 nhóm hàng cấp 4.
Còn các năm trước là:
1995 có 296 mặt hàng
2000 có 390 mặt hàng
2005 có 494 mặt hàng
Còn ở Mỹ thì CPI cơ bản gồm 8 thành phần chính: thức ăn và đồ uống, Nhà ở, Quần áo, Đi lại, Chăm sóc y tế, Giải trí, Giáo dục và liên lạc, Nhu cầu tiêu dùng khác (thuốc lá, cắt tóc, …) và Core CPI là không bao gồm chi phí thực phẩm và năng lượng.
Tại sao Core CPI ở Mỹ lại không bao gồm thực phẩm và năng lượng, là bởi vì hai thành phần này biến động rất nhanh
Công thức tính rất phức tạp, mình sẽ không đề cập đến ở trong bài viết này, mục tiêu của chúng ta là chỉ cần hiểu CPI là gì, nó ảnh hưởng như thế nào đến thị trường tài chính.
Việc tính toán các mặt hàng còn xem xét đến tỷ trọng tiêu dùng các nhóm trên tổng chi của hộ gia đình
Quyền số tính chỉ số giá tiêu dùng được sử dụng cố định trong 5 năm và tính cho năm gốc so sánh.
Để tính chỉ số giá tiêu dùng trong thời kỳ 2020-2025, năm 2019 được chọn làm gốc so sánh, do đó giá kỳ gốc theo danh mục hàng hóa và dịch vụ đại diện, quyền số để tính chỉ số giá tiêu dùng là số liệu của năm 2019.
Lưu ý CPI khi giao dịch
Khi giao dịch trading các loại hàng hóa quốc tế như crypto, chứng khoán mỹ, dầu, vàng, ngoại hối thì chỉ số CPI có ảnh hưởng rất lớn, nhất là ngay thời điểm ra tin.
Với crypto thì ta xem biểu đồ Bitcoin, và xem quán tính của BTC đang trên đà tăng hay giảm. Thì giá sau khi biến động mạnh vẫn sẽ đi theo đà tăng của BTC.
CPI ra xấu có khi lại là một dấu hiệu tốt cho anh em trading, vì thị trường sẽ phản ứng rất mạnh khi ra tin. Với các loại hàng hóa khác cũng vậy, chứng khoán Mỹ cũng vậy.
Do đó nếu là người không thích mạo hiểm thì không nên giao dịch khi chuẩn bị ra tin, hoặc đóng các vị thế long/short trước khi ra tin, rất dễ chạm Stop loss.
Nên quan sát tổng thể diễn biến giá ở khung thời gian lớn trước đó (1D, 1W) và đánh theo xu hướng
Có thể tận dụng thời điểm ra tin để có điểm vào lệnh đẹp nếu bạn ưa mạo hiểm, đổi lại thì phần thưởng rất ngon.
Những biến động mạnh theo một chiều ngay sau tin ra thì thường có sự hồi lại mạnh theo chiều ngược lại và đi theo quỹ đạo của nó.
CPI giảm, là tin tốt, khả năng cao chứng khoán tăng, vàng tăng , crypto tăng, và ngược lại khi CPI tăng.
Kết luận
Chỉ số CPI là chỉ tiêu được sử dụng phổ biến nhất để đo lường mức giá và sự thay đổi của mức giá chính là lạm phát.
Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu được chỉ số CPI là gì và có tá động như thế nào đến thị trường tài chính
Chúc các bạn đầu tư thành công!